استاندارد ملی دسترسي با طناب

استاندارد ملی ایران ISIRI

10296-1ST.Edition

" تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط از ارتفاع –  طنابهاي دسترسي-  قسمت اول: اصول اوليه براي سيستم كاري

Personal equipment for protection against falls - Rope access systems

Part 1: Fundamental principles for a system of work

پيشگفتار

استاندارد" تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط از ارتفاع –  طنابهاي دسترسي-  قسمت اول: اصول اوليه براي سيستم كاري " كه پيشنويس آن در كميسيونهاي مربوط توسط (موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران) تهيه و تدوين شده و در سي صد و سي و يكمين اجلاس كميته ملي استاندارد مكانيك و فلزشناسي مورخ 62/21/68 مورد تصويب قرار گرفته است، اينك به استناد بند يك ماده 3 قانون اصلاح قوانين و مقررات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، مصوب بهمن ماه 1371، به عنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي شود.

براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع، علوم و خدمات ،استانداردهاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديدنظر خواهد شد و هر پيشنهادي كه براي اصلاح و تكميل اين استانداردها ارائه شود، هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراين ،بايد همواره از آخرين تجديدنظر استانداردهاي ملي استفاده كرد.

منبع و مأخذي كه براي تهيه اين استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زير است:

دسترسي با طناب پيشينه در زمينه كوهنوردي و غارنوردي و ديگر موارد مشابه را دارد و بر پايـه اسـتفاده ازيك طناب ميباشد. براي انطباق و سازگاري با شرائط محيطهاي كاري تكنيك و برخي از تجهيزات مربوطـهاصلاح گرديده است كه بيشترين اصلاح آن اضافه شدن يك طناب دوم به منظور ايمني مضاعف ميباشد. اين اصلاح به سيستم اجازه ميدهد تا دسترسي با طناب ايمني به مراتب بهتري را برآورده نمايد.

دريك سيستم شاخص يك طناب (طناب كار) براي دسترسي و خروج (معمولاً بـالا  و پـائين رفـتن) و بـرايپشتيباني در محيطهاي كاري استفاده ميگردد. يك هارنس⁶ بـه كـاربر وصـل اسـت و ابـزار طراحـي شـده مخصوصي به طناب و هارنس متصل ميباشد. طناب دوم( طناب ايمني) به كاربر بـه منظـور ايمنـي متصـل ميباشد. كه در طول سيستم ايمني در بالا و پائين رفتن به كاربر متصل مي باشد. در زمان بروز يك اشتباه بر روي طناب كاري و يا بر روي اجزاء آن، طناب اتصال از احتمال سقوط فرد جلوگيري مـي نمايـد. و محـدوده آن را نير بر روي تجهيزات كاهش ميدهد. اين يك مثال براي سيستم ايمني است اگرچه روشهاي ديگـرينيز براي اين منظور ميتواند به كاررود. روشها و تجهيزات ايمـن سـازي ممكـن اسـت بـراي افـزايش دامنـه حركتي و يا صعود گسترده تر شوند.

استفاده ايمن و صحيح طنابهاي دسترسي معموًلاً به مهارت كه قاعدتاً از طريق تمرين كردن و در ادامه بـا گواهي شدن از طرف شخص ثالث وبي طرف انجام ميگيرد نياز دارد، نه تنها براي استفاده خود سيستم بلكه براي عمليات بازيابي نجات.

در زماني كه اين استاندارد الزامات و مشخصههاي يك سيستم دسترسي با طناب را تدوين مينمايـد ممكـن است، ديگر دستورات و قوانين مربوطه به فراخور منطقه و نوع كار وجود داشته باشد كه آنها نيز بايد به ايـناستاندارد اضافه گردد.

" تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط از ارتفاع"

 طنابهاي دسترسي

  قسمت اول: اصول اوليه براي سيستم كاري 

1  هدف و دامنه كاربرد

هدف از تدوين اين استاندارد تعيين اصول اوليه به جهت استفاده از روشهاي طنابهاي دسترسي براي كـاردر ارتفاع مي باشد.

اين استاندارد براي استفاده كاركنان مستخدمين و كارفرما كه از دسترسي بـ ا طنـا ب اسـتفاده مـينماينـد و توسط انجمنهاي مربوطه به كارگرفته ميشود كاربرد دارد .اين قسمت از استاندارد ملي ....... براي دسترسي با طناب درساختمانها ،ديگرسازهها( ساحلي يادريايي) يا طبيعي (مانندصخره) كه درآن طنـا بهـا بـه يـكسازه يا عارضه طبيعي آويزان يا متصل ميباشد،كاربرد دارد. و در وضعيتها و جائيكه طنـا بهـا بـه عنـوان اصلي ترين مورد دسترسي به محل كار به منظور پشتيباني و خروج از وضعيت ناخواسته احتمال سقوط به كار           ميرود ،كاربرد دارد.

اين قسمت از استاندارد ملي براي موارد اوقات فراغت، درختكاري، برجها و عمليات خروج فردي و يـا بـراياستفاده دسترسي با طناب به عنوان طناب نجات براي آتشنشانها و يا تمرين كردنشان به كار نميرود:

به هيچوجه ديگر فعاليتهاي مشابه براي استفاده از راهنمائيهاي اين استاندارد ملي توصيه نميشود اگر چه به عنوان تمرين ميتواند به كارگرفته شود.

2  لغات واصطلاحات

در اين استاندارد لغات و اصطلاحات ذيل به كار مي رود   .

1-2پيشروي كمكي

روش پيشروي در وضعيت آويزان هم از يك تكيه گاه ثابت به تكيه گـاه ديگـر و يـا بـا اسـتفاده از تكيـه گـاه متحرك يا نقطه تكيه گاه

اتصال يا محلي كه فرد يا طناب به آن وصل ميباشد.

2-2  تكيه گاه 

اتصال يا محلي كه فرد يا طناب به آن وصل ميباشد.

2-3ابزارصعود

وسيله تنظيمي طناب كه در يك جهت و در اثر اعمال نيرو قفل ميگردد، اما درجهت مخالف آن بـه راحتـي مي لغزد.

يادآوري- معمولاًبًراي بالارفتن از طناب كاري يا مستقرشدن در وضعيت كاري بر روي آن به كارمي رود  .

4-2طناب پشتيبان

ابزار تنظيم يك طناب نجات با جنس و قطر مناسب كه با كاربر در تغيير وضعيتها همراه مـيباشـد  و بـه ا و اجازه ميدهد تا طول طناب پشتيبان را تنظيم نمايد و هنگامي كه يك نيروي ناگهاني در يك جهت اعمـالميگردد (بطور مثال دريك سقوط) به طور خودكار قفل ميشود  .

5-2(ابزار)حمايت

سيستمي شامل يك ابزار كنترلي كه به وسيله اصطكاك يك طناب رونده بـه ماننـد يـك ترمـز د ر حركـات ناگهاني يا سقوط عمل ميكند  .

6-2  ماهر ذيصلاح

فردي آموزش ديده يا تائيد شده با دانش و تجربيات عملي براي انجام درست وظائف مربوطه

7-2 ابزارفرود

ابزار دستي و تنظيمي طناب با اصطكاك براي كاهش نيرو كه وقتيكه به يك طناب مناسب از نظر قطر و نوع متصل ميگردد، اجازه ميدهد تا كاربر ارتفاع خود را بصورت كنترل شده كاهش دهد.

يادآوري- معمولاً براي پائين آمدن از طناب كاري يا استقرار محل كاركاربرد دارد.

8-2 منطقه ممنوعه

منطقهاي است كه براي جلوگيري از احتمال وقوع خطر براي عمـوم  و دور بـودن از تجهيـزات دسترسـي بـا طناب طراحي شده است. همچنين براي عدم ورود كاربران به آن، مگر آنكه موارد ايمني در نظر گرفته شود.

9-2  صعودسرطناب

روش پيشروي و صعود نه در حالت آويزان، كه در آن كاربر توسط يك سازه حمايت ميگردد و بوسـيله يـك طناب پشتيبان كه از ميان تكيه گاههاي مياني عبور نموده ،پشتيباني مي شود و توسط كاربر دوم همزمـان بـاپيشروي كاربر اول به بيرون رانده يا به داخل كشيده ميگردد.

يادآوري- طناب پشتيبان باسيستم تكيه گاه هاي مستقل محافظت از سقوط / سيستم ترمـز همـراه مـي باشـد،  و بـا آن از يـك سقوط با نيروي كنترل شده ميتوان جلوگيري نمود  .

2-01  طناب

طولي از يك طناب منسوج ياتسمه، طناب سيمي يا زنجير كه حداقل در يك انتهـاي آن بـه يـك تكيـ هگـا ه مطمئن متصل ميباشد و به منظور پشتيباني، بازيابي و ديگر موارد ايمنـ ي فـر د مجهـز بـه هـارن س و ديگـرتجهيزات مربوطه به كار ميرود  .

يادآوري- طناب ممكن است يك طناب كاري يا طناب پشتيبان باشد.

11-2دسترسي باطناب

روشي كه با استفاده از طنابها كه بطور طبيعي شامل دو سيستم ايمن ميباشند، يكي به منظور دسترسي و ديگري به عنوان ايمني پشتيبان، كه با تركيب با يك هارنس يا ديگر ابزار براي استقرار در محل كار ميباشد.

2-21  طناب پشتيبان

طناب فراهم شده به عنوان محافظ در برابر سقوط در زماني كه كاربر سر ميخورد يـا مـي لغـز د و يـا اينكـه طناب اول (مثلاً طناب كاري)، تكيه گاه يا مكانيسم هاي وضعيتي دچار اشكال ميگردند.

يادآوري- همچنين به عنوان طناب پشتيبان يا طناب پشتيبان مصطلح مي باشد.

2-31  سرپرست

فرد ماهر كه مسئول استقرار و نظارت يك سيستم دسترسي با طناب كار در موقعيتهاي كاري ميباشد.

12-41  انتقال مسير

پيشروي در يك مسير افقي و عـريض،  عمومـ اً بـا اسـتفاده ازروشهـاي صـعود يـا طنـابهـاي متقـاطع يـا       سيستمهاي قرقرهاي

2-51  طناب كاري

طنابي كه اصولاً براي معلق بودن مورد استفاده ميگردد، وضعيتهاي كاري يا بازيابي هم براي صـعود  و هـمپائين آمدن

16-2رهاسازي/ بازيابي

مراقبت و جدا نمودن فرد دچارحادثه از منطقه خطر به منطقه امن كه توسط يك يا چنـد امـدادگر صـورتميپذيرد.

2-71  وضعيتهاي كار

روشي كه فرد را قادر ميسازد تا در محل كار در حالت آويزان يا تحت كشش توسط تجهيزات حفاظت فردي به نحوي كه از احتمال سقوط ممانعت شده، بصورت ايمن قرار گيرد.

18-2هارنس كار

هارنس آويزان كه در طناب كاري قرار ميگيرد و براي راحتي كاربر ميباشد اما قسمتي از سيستم جلوگيري از سقوط محسوب نميشود  .

3 اصول

يادآوري- اين اصول جامعيت ندارند

13-  هدف اصلي عملكرد سيستم دسترسي با طناب اطمينان بخشي از اين ميباشد كه يك سيسـتم ايمـنكاردائماً برقرار ميباشد.

اصول شرح داده شده در اين قسمت نكات كليدي براي برقراري چنـين سيسـتمي مـيباشـ د. ممكـن اسـتالزامات ديگري نيز لازم باشد كه بستگي به شرائط محيط كار و نوع كار دارد.

موارد كليدي سيستم ايمني شامل نكات ذيل ميباشد اما تمامي آنها نيست.

23-  تمامي طناب هاي دسترسي كار بايد توسط فردي  كه طراحي شده است تا  مسئول نگهداري سيستم كاري باشدبرنامه ريزي شود.

3-3  قبل از اينكه طناب كاردسترسي شروع به كارنمايد، بايد نقـاط خطـر شناسـائي گـردد تـا روش هـاي استفاده از دسترسي باطناب برقرار شده وهرگونه پيامد احتمال خطر مورد توجه قرارگيرد.

43-   از اصول مهم حفاظت مضاعف ميباشد. اضافه نمودن حداقل يك مورد پشتيباني كننده براي جلوگيري از احتمال سقوط كاربر، اصولي ميباشد. براي مثال يك طنابكاري به اضافه يـك طنـا ب ايمنـ ي ايـن بـدانمعني است كه اگر يكي از موارد سيستم معلق دچار اشكال گردد، پشتيباني كافي براي جلوگيري از احتمال وقوع خطر موجود ميباشد. هنگامي كه كاربر در وضعيت آويزان يا تحت كشـش قـرار دارد بايـ د حـداقل د و طناب تكيه گاهي وجود داشته باشد، يكي بعنوان طناب دسترسي، پيشروي (طناب كاري) و ديگري بعنـوانطناب پشتيبانكننده مضاعف (طناب ايمني).

يادآوري- درجای كه لازم باشد، طناب ايمني ممكن است با شكلهاي ديگري از ايمن سازي جايگزين شود كه بايد حـداقل بـاعملكرد آن برابري نمايد يا حتي بهتر از آن باشد.

3-5   اتصال يك كاربر به سيستم دسترسي با طناب بايد در محلي كه هيچگونه احتمال بروز خطر سقوط از ارتفاع وجود ندارد برقرار گردد. در غير اين صورت بايد موارد ديگري ايمني بكار رود  .

63-  منطقه هاي ممنوع به فراخور نياز بايد برقرار گردد. ممكـن اسـت لازم شـود عـلاوه بـر ابتـدا  و انتهـاي دسترسي با طناب در محلهاي كاري مناطق ممنوع ديگري برقرار گردد.

3-7   هارنس ممكن است از نوع نشيمن يا هارنس تمام بدن باشد.

3-8 ارتباط اوليه كاربر با طناب كاري يا طناب ايمني بايد از طريق هارنس برقرار گردد، حتي اگر از هـارن س كاري (براي راحتي به هنگام كار) استفاده شود.

3-9  ابزار پشتيباني كننده (برروي طناب ايمني) بايد قابليت ايسـتادگي د ر برابـر نيروهـاي منـتج از فعاليـت دسترسي با طناب را ،بدون ايجاد هرگونه خرابي فاجعه آميز طناب ايمني يا ابزار داشته باشد.

3-10 ابزارهاي پائين آورنده بايد پائين آمدن تحت كنترل را با درنظرگرفتن وزن كـاربر،  طـول طنـاب پـائينآمدن، ايمني (مثلاًًسقوط به شكل ايمنتر) ،اصطكاك تنظيم شونده، پخش نمودن حـرارت بـراي توقـف رويطناب به منظور كار بادستان آزاد. بطور معمول كاربران پائين آمدن با دستان آزاد و خود ايستا را انتظار دارند.  3-11 براي جلوگيري از پائين آمدن غيرارادي از انتهاي طناب ايمني يا طناب كـاري انـدازهگيـري لازم بايـدصورت گيرد.

3-12 تمامي تجهيزات بايد طبق دستورالعمل بكار روند. بايد قبـل از بكـارگيري و يـ ا در مواقـع لـزوم مـوردبازرسي قرارگيرند. تمامي نتايج بايد گزارش شوند.

3-13 تجهيزات بايد بطور مناسب نگهداري شوند و بايد قابلت رديابي به سازنده را داشته باشند.

3-41 كاربران بايد از نظر فيزيكي توانمند ي لازم را داشته باشند و از ناتوانائي موثر بر كار ايمن عاري باشند.

3-15 كاربران حداقل درگروههاي دو نفري بايد كاركنند، يكي از آنهـا بايـد مسـئوليت داشـته باشـد و بـراينظارت شايسته باشد.

3-16 كاربران بايد براي انجام وظائف كار دسترسي كه ملزم بـه آن شـدهانـ د آمـوزش ديـده و داراي كفايـت باشند، علاوه برعمليات بازيابي/رهائي. به كاربران بايد برحسب سطح آموزششان وظائف متناسـب اختصـاص داده شود.

3-17 كاربران بايد براي بازرسي تجهيزات قبل از شروع كارآموزش ديده باشند علاوه براين بدانند كـه درچـه زماني تجهيزات خارج از سرويس ميشوند.

3-81 كاربران بايد لباس و تجهيزات متناسب با شرائط و وضعيت كار بپوشند.

3-19 در هر منطقه كاري بايد طرح ويژه عمليات بازيابي/رهائي موجود باشد.

3-02 يك كاربر بايد هميشه در وضعيتي باشد كه بتواند خودش را بازيابي كنـد يـا اينكـه توسـط يـك تـيمبازيابي يا تيم  حاضر در محل (اختصاص يافته براي اين منظور) بطور مـوث ر و سـريع  و بـ ا روشهـاي كـاريمعمول بازيابي گردد.

3-21 يك سيستم ارتباط موثر با تيم بازيابي بايد برقرار باشد.

3-22 بايد نظارت مناسب براي محل كار وجود داشته باشد.

3-23 سرپرستها بايد در مورد روشهاي دسترسي با طناب مهارت داشـته باشـند و از محـدودي تهـ اي آن مطلع باشند و بايد براي شناسائي مناطق پرخطر مسئوليت داشته باشند (به بند 1-3مراجعه شود). آنان بايد براي تكنيكهاي آتي مورد استفاده درعمليات بازيابي/رهائي و سازمان دهي موثر مختص محـ لهـاي كـاريمهارت داشته باشند.

3-42  نيروي ضربه برخورد كاربردرهرحالت نبايد از 6 كيلونيوتن بيشتر شود  .

3-25 هيچ پتانسيلي نبايد باعث برخورد كاربر به زمين شود. تمام اندازهگيري براي پرهيز ازصـدمه ديـدن و برخورد كاربر به زمين بايد انجام شود.

3-62  در هرحالت براي صعود سر طناب بايد حداقل دو طناب اتصال وجود داشته باشد.