وزارت كار و امور اجتماعي
معاونت تنظيم روابط كار
اداره كل بازرسي كار
برنامه تجهيزات حفاظت فردي
ترجمه : ليلا حسني
فهرست مطالب
| 1- مقدمه 2- مسئوليتها 3- اجزاي برنامه | 1-2- مسئوليتهاي ناظران 2-2 مسئوليتهاي كارگران 3 -2 مسئوليتهاي اداره ايمني و بهداشت حرفه اي 1-3- انتخاب تجهيزات و برآورد خطرات 2-3- وسايل حفاظت فردي
3 -3- انتخاب و استفاده از تجهيزات حفاظت فردي در آزمايشگاهها 4-3 – تجهيزات حفاظت فردي در هنگام كار با سيستم هاي برودتي 5-3- نگهداري و نظارت تجهيزات حفاظت فردي 6-3- آموزش كاركنان 7-3- نگهداري و ثبت سوابق | 1-2-3 محافظت چشم و صورت 2-2-3- محافظت سر 3-2-3- محافظت دست 4-2-3- محافظت پا 5-2-3- محافظت از قسمت بالاتنه بدن 1-3-3- روپوش آزمايشگاه 2-3-3- محافظت از پا در آزمايشگاه 3-3-3- محافظت از چشم و صورت در آزمايشگاه 4-3-3 – استفاده از دستكشها در آزمايشگاه |
ضميمه 1- رهنمودهاي كلي جهت انتخاب تجهيزات حفاظت فردي مناسب
1- تشريح محافظتهاي چشم و صورت و طرز استفاده از آنها
2- تشريح محافظتهاي سر و طرز استفاده از آنها
3- تشريح محافظتهاي دست و طرز استفاده از آنها
4- تشريح محافظتهاي پا و طرز استفاده از آنها
ضميمه 2- فرم گواهي ارزيابي خطرات محيط كار و تجهيزات حفاظت فردي انتخابي
الف- فرم گواهي ارزيابي خطر
ب – ارزيابي خطر و انتخاب تجهيزات حفاظ
فهرست منابع و ماخذ
1- مقدمه
برنامه تجهيزات حفاظت فردي (PPE)[1] براي محافظت كارگران در برابر خطر يا آسيبهاي موجود در محيط كار مي‌باشد كه با ايجاد كردن سدي در مقابل خطرات، از آسيب ديدگي افراد جلوگيري بعمل مي آورند. تجهيزات حفاظت فردي را نمي توان بعنوان جايگزيني براي كنترلهاي اجرايي و مهندسي و يا اقدامات پيشگيري كننده لازم و ضروري ، در نظر گرفت ؛ بلكه اين تجهيزات بايد پس از اقدامات اوليه لازم و در كنار كنترلهاي مهندسي صورت گرفته ، مورد استفاده قرار گيرند تا اطمينان كافي از سلامت و ايمني كارگران حاصل گردد.
آزمايشات نشان داده است كه در برخي موارد ، استفاده از تجهيزات حفاظت فردي باعث كاهش احتمال بيماريها و صدمات ناشي از كار گشته است كه در اينگونه موارد ، تهيه برنامه‌اي جهت استفاده و نگهداري از اين وسايل ضروري مي‌باشد. اين برنامه شامل حفاظت از چشم ، صورت ، سر، دست و پا مي‌باشد. براي محافظت از سيستم شنوايي و تنفسي نيز برنامه‌هاي جداگانه‌اي پيش بيني شده است .
برنامه تجهيزات حفاظت فردي مراكز كنترل بيماريها (CDC)[2] شامل بخشهاي زير مي‌باشد:
مسئوليتهاي ناظران ، كارگران و اداره بهداشت و ايمني
- برآورد خطرات و انتخاب نوع PPE مناسب
- آموزش كارگران
- نگهداري سوابق مورد نياز
با فرض اينكه كليه كنترلهاي مهندسي و اقدامات احتياطي و پيشگيرانه صورت پذيرفته باشد و با توجه به اين نكته كه PPE ها ، آخرين روش مقابله با خطرات مي‌باشند ، استفاده از آنها در كليه زمانهايي كه افراد در معرض خطرات قرار ميگيرند (حتي در مواقعي كه آن كار ، بيش از چندين دقيقه بطول نمي انجامد) ، از ضرورت بسياري برخوردار است .
استفاده از علائم ويژه استفاده از تجهيزات حفاظت فردي در مكانهاي مختلف محيط كار نيز روش مناسبي جهت يادآوري به كارگران در لزوم استفاده از آنها مي‌باشد.
2- مسئوليتها
1-2- مسئوليتهاي ناظران
مسئوليت اوليه اجرايي برنامه PPE در سطح محيط كار، بر عهده ناظران مي‌باشد كه اين مسئوليتها شامل :
الف– با توجه به نوع كار نسبت به تهيه تجهيزات حفاظت فردي مناسب اقدام كرده و آنها را دردسترس كارگران قرار‌دهند .
ب – حصول اطمينان در زمينه آموزش و يادگيري كارگران از طرز استفاده ، نگهداري و تميز كردن PPE
ج- نگهداري و بايگاني مدارك مربوط به تهيه PPE و همچنين جلسات آموزشي برگزار شده
د- بازديد و نظارت بر كار پرسنل جهت حصول اطمينان از اجراي كليات برنامه PPE و استفاده صحيح كارگران و مراقبتهاي لازم براي نگهداري از آنها
هـ- درخواست مساعدت از اداره بهداشت و ايمني ([3](OHS براي ارزيابي خطرات محيط كار
و- مطلع ساختنOHS در مواردي كه خطرات جديدي در محيط كار شناسايي مي‌شوند و يا درزمان تغيير پرو‌ژه توليدي و يا افزايش مراحلي به آن
ز- حصول اطمينان از اينكه تجهيزات آسيب ديده و معيوب در اسرع وقت با نوع جديد آنها جايگزين مي‌گردند.
2-2- مسئوليتهاي كارگران
وظايف كاربران PPE به شرح ذيل مشخص گرديده است :
الف- پوشيدن و استفاده از PPE در مواقع نياز
ب- شركت در جلسات آموزشي برگزارشده
ج- مراقبت ، نظافت و نگهداري مناسب از PPE
د- در هنگام نياز به تعمير و يا جايگزيني PPE ، ناظران مربوطه را مطلع سازند.
3-2- مسئوليتهاي اداره ايمني وبهداشت حرفه‌اي
اداره ايمني وبهداشت (OHS) در زمينه توسعه ، بكارگيري و اجراي برنامه PPE مسئول بوده و وظايف اين اداره در اين زمينه به شرح زير تعيين مي‌گردد:
الف- برآورد خطرات موجود درمحيط كار براي تعيين لزوم و يا عدم لزوم استفاده از وسايل حفاظت فردي
ب – برآوردهاي مجدد محل كار در مواقع نياز وبصورت دوره هاي متناوب بوسيله ناظران و يا بازرسان كار.
ج- بايگاني وثبت مدارك مربوط به برآوردهاي بعمل آمده
د- برگزاري دوره هاي آموزشي براي ناظران و فراهم آوردن مساعدتهاي تكنيكي در زمينه طرز استفاده ، نگهداري و نظافت مناسب وصحيح از PPE
هـ - ارائه راهنماييها واطلاعات لازم به ناظران براي انتخاب وخريد PPE مناسب با توجه به نوع كار و ويژگيهاي محيط كاري
و- ارزيابي مجدد اين تجهيزات و بررسي كارايي PPE در فواصل زماني معين وبشكل دوره اي
ز- بازبيني و مرور ، به روز درآوردن و ارزيابي تاثير كلي برنامه PPE
3- اجزاي برنامه
1-3- انتخاب تجهيزات و برآورد خطرات
ناظران وهمچنين بازرسان ، تحت نظارت كارفرمايان ، از محل كار بازديدبعمل آورده و نياز و يا عدم نياز به استفاده ازPPE ونوع مناسب آنرا با توجه به شرايط كاري حاكم برمحيط كار ، مشخص مي‌كنند . براي هرمحيط كاري نيز يك برگ سند گواهي تكميل مي شود كه درآن ليستي از يافته هاي بازرسي وضرورت بكارگيري ازتجهيزات حفاظتي ذكر مي گردد. اين مسئوليتها بين اداره بهداشت و ايمني (OHS) و ناظران تعميم مي يابد.
اداره OHS به همراهي ناظران ، بررسي وبرآوردي از محيطهاي كاري جهت مشخص كردن منابع توليد خطر بعمل مي آورد و درنهايت فرم گواهي ارزيابي خطر(كه درضميمه 2 به پيوست آورده شده است )، تكميل ميشود.
بعداز مشخص شدن نوع وميزان خطرات ميحط كار، اداره OHS تناسب تجهيزات استحفاظي فردي مورد استفاده فعلي را تعيين كرده و در صورت لزوم نوع جديد و مناسب تري را پيشنهاد نموده و يا تجهيزات جديد ديگري را براي بالا بردن سطح حفاظت افراد به تجهيزات قبلي مي افزايد كه اين ميزان محافظت بايد از حداقل شرايط مطلوب براي ايمني افراد بيشتر باشد .
در اين زمينه بايد دقت لازم براي حفاظت كارگران دربرابر خطراتي كه ممكن است باهم واقع شده و يا تماسهاي شغلي زيان آوري كه از طريق مواد و يا تركيبات با اثرات مضر چندگانه ايجاد مي گردند ، مد نظر قرار گيرد.
2-3- وسايل حفاظت فردي
تمام تجهيزات و لباسهاي حفاظتي بايد با طراحي هاي متناسب با نوع كاربرد، توليد شده و در شرايط بهداشتي و به شيوه صحيح نگهداري شوند. تنها مواردي از اين تجهيزات و لباسهاي قابل استفاده و مورد پذيرش مي باشند كه استانداردهاي [4]NIOSH و ANSI [5] را دارا باشند. تجهيزاتي كه به تازگي خريداري شده اند نيز بايد با استانداردهاي به روز ANSI كه با قوانين مربوط به تجهيزات ايمني OSHA[6] تركيب شده اند، تطابق داشته باشند كه شامل موارد زير مي‌باشند:
الف – محافظت از صورت و چشم ها : استاندارد ANSI Z 87/1 – 1989
ب – محافظت از سر: استاندارد ANSI Z89/1- 1986
ج- محافظت از پا : استاندارد ANSI Z41/1 – 1991
د- محافظت دست : استانداردهاي ANSI خاصي براي دستكش ها موجود نمي باشد ، درهرحال انتخاب آنها بايد براساس ويژگي كار مد نظر ونوع خطراتي كه فرد با آن ها مواجه است ، صورت گيرد .
اين استانداردها شامل كليه جزئيات مربوط به انواع مختلف تجهيزات حفاظت فردي بوده وتمامي آنها را تحت پوشش قرار مي دهد.
به دليل تنوع سايزPPE ها در هنگام انتخاب آنها ، بايد سايز مناسب با كارگر انتخاب گردد تا استفاده از آنها به راحتي به راحتي صورت پذيرد.
1-2- 3- محافظت چشم و صورت
براي جلوگيري از آسيبهاي چشمي ، بايد كليه افرادي كه ممكن است در معرض خطر باشند ، از جمله كارگران ، بازديد كنندگان ، محققان ، پيمانكاران و كليه افرادي كه از محل خطر عبور مي كنند، پوشش محافظ چشم مناسبي را مورد استفاده قرار دهند. براي دستيابي به اين منظور، ناظران محلهاي مورد نظر موظفند عينكهاي ايمني حفاظ دار و يا محافظهاي مناسب چشم كه ماكزيمم حفاظت از چشم را به عمل مي‌آورند، را به تعداد كافي تهيه كرده و در دسترس كارگران قرار دهند و همچنين براي افرادي كه از عينك طبي استفاده مي‌كنند، محافظ مناسبي براي قرار دادن آن بر روي عينك طبي ، در نظر گيرند.
اين نوع از تجهيزات بايد در زماني استفاده شوند كه كارگران در معرض خطرات موادي همچون ذرات اجسام موجود در هوا ، فلزات گداخته و مذاب ، مايعات اسيدي و شيميايي ، گازها و بخارات ، تعليق هاي اجسام در هوا بصورت گرد و غبار ... مي باشند.
افرادي كه از لنزهاي تماسي استفاده مي كنند، بايد در محيط هاي خطرناك تجهيزات حفاظت چشم و صورت را نيز بكار گيرند. در زمان وجود خطر ورود اجسام موجود در فضا به درون چشم ، لوازم محافظتي جانبي نيز بايد مورد مصرف قرار گيرند. همچنين در مواقعي كه خطر ترشح مواد شيميايي به صورت وجود دارد ، استفاده از سپرها يا پوشش هاي ايمني محافظ صورت در كنار عينكهاي ايمني ضروري مي باشد كه اين سپرها بايد حتماً بر روي عينك ايمني استفاده شوند.
براي محافظت از تشعشعات نوراني ، بايد در محافظتهاي چشمي از لنزهاي فيلتري استفاده شود. نكته قابل توجه آنست كه نبايد لنزهاي رنگي و يا داراي ته رنگ خاص را ، بعنوان لنزهاي فيلتري استفاده نمود، مگر آنكه بر روي آنها دقيقاً به اين نكته اشاره شده باشد.(عنوان لنز فيلتري بر روي آنها حك شده باشد.)
نام توليد كننده و ساير مشخصات مورد نياز بايد بر روي محافظهاي چشم و صورت مشخص شده باشد؛ حداقل ملزومات محافظهاي چشم و صورت بصورت زير تعيين مي‌گردد:
الف – طراحي آنها به شكلي باشد كه محافظتي معادل نوع خطرات موجود فراهم آورند.
ب- با توجه به نوع و مقتضيات كاري ،شرايط مطلوب و راحتي را در حين استفاده براي كارگران فراهم آورند.
ج- سايز و نوع آنها به گونه اي باشد كه براي ديد كارگران ايجاد مشكل ننمايد.
و- با دوام باشند.
هـ- قابليت ضدعفوني و گندزدايي را داشته ، به راحتي قابل شستشو باشند.
در كليه مكانهاي خطر ساز محيط كار ، محلهايي براي شستشوي چشم و صورت در هنگام تماس با مواد شيميايي خورنده و يا وقوع ساير خطرات بايد تعبيه گردد. وجود جعبه كمكهاي اوليه نيز در اين نوع مكانها ضروري مي باشد، زيرا هرگونه تاخير در رساندن كمكهاي اوليه به فرد حادثه ديده از ناحيه صورت و بخصوص چشم ، ممكن است منجر به بروز صدمات جدي و دائمي در فرد حادثه ديده گردد.
2-2-3- محافظت سر
تجهيزات حفاظتي سر بايستي توسط تمامي كارفرمايان و پيمانكا ران متصدي كار در فعاليتهايي همچون ساختمان سازي و يا ساير كارهاي متفرقه ، تهيه و در دسترس كارگران قرارگيرد. اين تجهيزات همچنين بايد توسط مهندسان ، ناظران ، بازرسان كار و ساير افرادي كه به منظور بازديد از فعاليتهاي ساختماني مراجعه مي كنند (در زماني كه خطراتي همانند سقوط اشياء و يا شك الكتريكي موجود است) ، مورد استفاده قرارگيرند.
براي محافظت سر و پوست آن از پارگي و جراحت ، حاصل از تماس با اشياء تيز بايد از محافظهاي جمجمه سر و همچنين كلاهكهاي ضد ضربه استفاده نمود. با اين حال ، از اين نوع محافظها نمي توان بعنوان جايگزيني براي كلاههاي ايمني استفاده كرد ، زيرا آنها نمي توانند از سر در مقابل نيروهاي شديد وارده توسط اجسام در حال سقوط و يا ساير نيروهاي فشاري قوي محافظت كنند.
بطور كلي كارگران بايستي در دو موقعيت از كلاههاي ايمني استفاده كنند:
الف – در مكانها يا مواقعي كه پتانسيل بالقوه‌اي در آسيب رسيدن به سر از طريق سقوط اجسام موجود است ، كارفرما بايد براي كارگران كلاههاي ايمني فراهم كرده و از پوشيدن اين كلاهها توسط كارگران اطمينان حاصل نمايد . همانند:
الف – 1- كاركردن كارگران در مكانهايي كه افراد ديگري در بالاي سر آنها مشغول كار با تجهيزات و موادي هستند كه امكان سقوط آنها بر سرشان موجود است .
الف – 2 – كاركردن درمحوطه اطراف و يا زير حصيرهاي حمل و نقل مواد.
الف – 3- كاركردن در زير ماشين آلات يا پروسه هايي كه ممكن است باعث سقوط اجسام گردند.
در زير مثالهايي از مشاغلي كه كارگران در آنها موظف به استفاده از كلاه ايمني مي باشند، ذكر شده است :
كارگران شاغل در بخش بسته بندي ، باراندازي و باربري ،ساختمان سازي ، عمليات برش ، خطوط توليد و تعميرماشين آلات ، انبار، چوب بري ، جوشكاري ، نجاري ، لوله كشي ، سخت افزار و...
ب – در مكانهايي كه كارگران در نزديكي و يا در تماس با منابع الكتريكي كار مي كنند ، كارفرما بايستي جهت حذف و كاهش خطرات حاصل از شك الكتريكي ، كارگران را وادار به استفاده از كلاه ايمني نمايد.
محافظت از موي سر:
كاركناني كه در اطراف زنجيرها و نوار نقاله هاي مخصوص حمل و جابجايي كالا ، اجسام چرخنده ، اجسام مخصوص پمپ و تلمبه ، دمنده‌ها و ... كار مي‌كنند بايد از پوششي جهت محافظت موهاي خود (عموماً افراد با موهاي بلندتر از 4 inchمعادل 2/10(cm استفاده نمايند. زيرا ممكن است در حين كار افراد با اينگونه ماشين آلات و تجهيزات ، موهاي آنها ما بين سوراخهاي حفاظ دستگاهها گير افتاده و به داخل اجزاي متحرك آنها كشيده شود . ممكن است در اينگونه موارد از دستمالها ، توري‌‌ها و دستارهايي كه موها را بطور كامل پوشش داده و همچنين خود آنها خطري را براي فرد مصرف كننده ، توليد نمي كنند استفاده گردد. همچنين ميتوان بدين منظور از كلاههاي سبك نيز استفاده نمود، اما اين كلاهها بايد موها را به طور كامل پوشش دهند.
3-2-3- محافظت دست
در هنگام مواجهه با خطرات حاصل از تماس با مواد شيميايي ، پارگي و بريدگي دست ، خراش و ساييدگي ، سوختگي ، سوراخ شدن ، تماس با مواد بيولوژيكي و همچنين در حضور دماهاي مضر بسيار بالا ، بايد از دستكش هاي مناسب استفاده شود.
انتخاب دستكش بايد بر اساس مشخصه‌هاي كار مورد نظر ، شرايط كاري ، طول مدت استفاده و حضور خطرات مختلف باشد . نوع خاصي از دستكش براي تمامي شرايط و موقعيت هاي كاري مناسب نمي‌باشد.
اولين عاملي كه بايد در انتخاب نوع دستكش در برابر خطرات تماس با مواد شيميايي مد نظر قرار گيرد ، تعيين طبيعت و نوع دقيق مواد شيميايي كه كارگران با آن مواجهند ، مي باشد . خواندن دستورالعملها و هشدارهايي كه بر روي جعبه‌ها و بسته‌هاي حاوي مواد شيميايي موجود است و همچنين برچسبها[7] ، برگه هاي اطلاعات ايمني مواد[8] و ... از جمله اقدامات اوليه اي است كه قبل از تماس با اينگونه مواد بايد مد نظر قرار گيرد.
در هنگام استفاده از دستكش ، توجه به اين نكته كه: «جنس تمامي دستكش ها بگونه اي است كه سرانجام پس از مدت معيني مواد شيميايي را به داخل خود نفوذ خواهند داد» ضروري مي‌باشد ؛ به همين دليل قبل از مصرف ، بايد ضخامت زمان و سرعت نفوذ مواد شيميايي در آنها مشخص شده باشد تا بتوان زمان انقضاي آنها را تعيين نمود .
اداره OHS مي‌تواند در مورد فوق و همچنين در زمينه تعيين جنس دستكشهاي مصرفي در برابر مواد شيميايي خاص ، مساعدت نمايد.
4-2-3- محافظت پا
كفشهاي ايمني بايد در فروشگاهها ، بخش انبار و نگهداري مواد ، در بخش هاي تهيه ظروف شيشه اي و ساير مناطقي كه توسط اداره ايمني و بهداشت مشخص شده است ، مورد مصرف قرار گيرد. تمامي كفشها و پا پوش هاي ايمني بايد با استاندارد ANSLZ 41-1991 تطابق داشته باشند.
در محلهايي كه افراد با حمل و جابجايي اشياء ، اجزاي ماشين آلات سنگين ، وسايل بسته بندي شده و ... (كه امكان افتادن يا سقوط آنها بر روي پايشان وجود دارد ) ، سر و كار دارند و همچنين در مواقعي كه پاها در معرض تماس با خطرات الكتريكي قرار مي گيرند، استفاده از چكمه ها يا كفش هاي ايمني ضروري مي باشد كه اين تجهيزات در انواع گوناگوني موجود مي باشند؛ بعنوان مثال :
- كفش ها يا چكمه‌هاي ايمني با محافظتهاي متراكم كننده[9] : در مواقعي كه افراد در محلهاي با سطوح شيب دار فعاليت مي كنند كه در اين مكانها امكان چرخش و سرخوردن اجسام داراي پتانسيل بالقوه و افتادن آنها روي پاي افراد ، وجود دارد ، پوشيدن و استفاده از اين نوع كفشها ضروري مي‌باشد.
- كفشها يا چكمه هاي ايمني حاوي محافظهايي در مقابل سوراخ شدگي[10] : در محلهايي كه افراد با اجسام نوك تيز مثل ميخ ، سيم ، پونز، پيچ ، بست هاي آهني بزرگ ، قراضه هاي فلزي و ... كه امكان فرو رفتن آنها در پايشان وجود دارد ، سرو كار دارند، استفاده از اين كفشها توصيه ميشود.
براي محافظت قسمتهاي مختلف پا طراحي كفشهاي ايمني به شيوه خاصي صورت مي پذيرد . بعنوان مثال براي محافظت قسمت پشت پا ، گاردهاي محافظ اين بخش ممكن است در قسمت بيروني كفش قرار گيرند تا محافظت بيشتري را از قسمتهاي پشتي پا بعمل آورند . جنس اين محافظ ممكن است از آلومينيوم ، فولاد ، الياف مقاوم خاص و يا پلاستيك باشد .
گاردهاي محافظ پنجه نيز از جنس آلومينيوم ، فولاد و يا كلاهكهاي پلاستيكي مي‌باشند كه البته مي توان آنها را در مواقع نياز استفاده كرده و در ساير مواقع آنها را برداشت . اين گاردها بوسيله يك فنر استيل بر روي پا نگهداشته مي‌شوند كه اين فنر اجازه جابجايي و برداشتن آن را به شخص مصرف كننده مي‌دهد.
در مواقعي كه خطرات جدي تري پا را تهديد كرده و محافظت بيشتري را مي‌طلبد ، تركيبي از گاردهاي محافظ پنجه و ساق پا مورد استفاده قرار ميگيرند.
بطور كلي كفش هاي ايمني بايستي محكم بوده و قسمت پنجه آنها در مقابل ضربات شديد مقاوم باشد . در برخي از اين كفشها ، كفي هاي فلزي جهت محافظت در مقابل جراحات حاصل از سوراخ شدگي تعبيه ميشود. همچنين كفي‌هاي ديگري نيز جهت مقاومت در مقابل گرما و محافظت پا در برابر سطوح بسيار داغ طراحي شده اند.
5-2-3- محافظت از بالا تنه
خطرات زيادي ممكن است قسمتهاي مختلف بدن را تهديد نمايد. همانند گرما ، ترشحات مايعات و فلزات داغ ، ضربه بريدگي ، اسيدها ، مواد راديو اكتيو يا اشعه هاي نوراني مضر و ... . براي محافظت از اين خطرات انواع گوناگوني از لباسهاي حفاظتي طراحي شده‌اند كه شامل ژاكت هاي خاص ، جليقه‌ها ، پيش بندها ، روپوش‌ها و لباسهاي يكسره اي كه تمام بدن را مي پوشانند ، مي‌شوند.
جنس اين نوع البسه بسته به نوع مصارف آنها ، متفاوت مي‌باشند. پشم و نوع خاصي از پنبه كه عمليات تكميل ضد آتش برآن صورت گرفته ، دو نوع از الياف طبيعي مي باشند كه در مقابل آتش مقاوم بوده و علاوه بر آن فرد مصرف كننده آنها ، احساس راحتي نيز مي‌كند، زيرا آنها براحتي خود را با دماي محيط كار سازگار مي‌سازند.
داك[11] ، نيز نوع خاصي است از منسوجات پنبه اي با بافت فشرده مي باشد كه براي مصارف حفاظتي خاصي همچون محافظت در مقابل بريدگي و كوفتگي حاصل از حمل و نقل اجسام زبر، نوك تيز و سنگين كاربرد دارد .
لباسهاي مقاوم در مقابل گرما معمولاً براي محافظت از بدن در مقابل گرماي خشك و شعله بكار مي‌روند . لاستيك، نئوپرون و پلاستيكها هم جهت محافظت در مقابل بعضي از اسيدها و مواد شيميايي كاربرد دارند.
لباسهاي يك بار مصرف ساخته شده از جنس پيپرلايك[12] مي‌توانند در مقابل اجسام گرد و خاك دار يا اجسامي كه مي‌توانند توليد ترشحات نمايند، از قسمت تنه بالايي بدن محافظت بعمل آورند . توجه به اين نكته ضروري است كه اگر اجسامي كه فرد با آنها در تماس است از سميت بالايي برخوردار است ، افراد بايد علاوه بر لباسهاي يكبار مصرف ، از لباس مناسب ديگري در زير آنها استفاده نمايند كه اين لباسها نيز بايد جهت حصول اطمينان از پوشش مناسب بدن ، قبل از مصرف مورد بازرسي قرار گيرند.
كارگران شب كار و افراد راهنمايي كه ممكن است توسط وسايل نقليه درون كارگاهي در ساعات كاري شبانه آسيب ببينند ، بايستي حتماً از لباسها يا جليقه هايي كه نور را منعكس مي كنند ، استفاده نمايند كه جهت انعكاس نور مي توان از بخشهاي مختلف لباس استفاده نمود ؛ همچون با انتخاب پارچه لباس ، دگمه ها، نخها ، نوار قيطان و ....
3-3- انتخاب و استفاده از تجهيزات فردي در آزمايشگاهها
براي كاهش خطر مواجه با مواد شيميايي مختلف ، استنشاق و بلعيدن نابهنگام مواد عفونت زا و تماس با مواد سمي يا راديو اكتيو ، استفاده از PPE در آزمايشگاهها ضروري مي باشد . در مورد مواد بيولوژيكي زيست – ايمني[13] ، اداره OHS به همراهي سرپرست آزمايشگاه ، ميزان سطح زيست – ايمني آزمايشگاه و همچنين نوع PPE مورد نياز براي كار در آزمايشگاه را مشخص مي نمايد.
پرسنلي كه در بخش استفاده از مواد راكتيو و يا اشعه‌ها فعاليت مي‌كنند، بايد حتماً تجهيزات و لباسهاي حفاظتي تهيه شده براساس مقررات ايمني در مقابل اشعه مراكز كنترل بيماريها ((CDC كه توسط متصدي امور ايمني در برابر اشعه فراهم مي شود را مورد استفاده قرار دهند.
1-3-3- روپوش آزمايشگاه
روپوش آزمايشگاه مي تواند از لباسهاي ما در مقابل خطرات مواد بيولوژيكي و يار ريختن مواد شيميايي بر روي آنها محافظت كنند . قبل از انتخاب روپوش مناسب ، بايد نوع خاص خطرات و درجه خطر زا بودن موادي كه پرسنل آزمايشگاه با آنها سروكار دارند ، تعيين گردد.
براساس استانداردهاي تعيين شده ، برحسب نوع كار بايد از پوششهاي مناسب همانند پيش بند ، روپوشهاي با لايه محافظ در مقابل اشعه ، روپوشهاي ضدعفوني شده و يا روپوشهاي رو لباسي استفاده نمود .
2-3-3- محافظت از پا درآزمايشگاه
در تمام آزمايشگاههايي كه امكان سقوط اجسام سنگين وزن بر روي پاي افراد وجود دارد ، كفشهاي ايمني بايد مورد استفاده قرار گيرد. در آزمايشگاههاي زيست شناسي عمومي نيز استفاده از كفشهاي راحتي همچون كفشهاي تنيس و يا كفشهاي مخصوص استفاده پرستاران توصيه مي شود، مصرف صندل‌ها و ساير انواع كفشهاي باز در آزمايشگاهها ممنوع مي‌باشد، زيرا علاوه بر احتمال ضرب ديدگي بيشتر پا ، امكان تماس آن با مواد شيميايي و عفوني، ميكروبهاي مسري و يا مواد سمي افزايش مي‌يابد.
-3-3- محافظت از چشم و صورت در آزمايشگاه
استفاده از سپرهاي مخصوص محافظتي صورت و عينكهاي ايمني در آزمايشگاههايي كه درآنها پتانسيل بالايي براي توليد تعليق اجسام بصورت گرد و غبار و يا گاز در هوا موجود است و يا در آزمايشگاههايي كه پرسنل آزمايشگاه ، با مردار انسان و يا خون و بافت‌ها و نسوج موجودات زنده يا حيوانات مبتلا به بيماريهاي مسري و عفوني ، غلظت‌هاي بالايي از عفونت ها و ميكروبهاي واگيردار و ... سروكار دارند، بسيار ضروري مي باشد. همچنين استفاده از اين نوع تجهيزات براي افرادي كه قصد ورود به اتاق مخصوص نگهداري حيوانات آزمايشگاهي و لمس آنان را دارند ، اكيداً توصيه مي‌گردد.
4-3-3- استفاده از دستكش ها درآزمايشگاه
در زمان تماس با حيوانات آزمايشگاهي و لمس آنان و يا تماس با خون و ترشحات بدنشان و همچنين در هنگام كار با مواد عفوني و سمي ، دستكش ايمني بايد مورد مصرف قرار گيرد.
4-3- تجهيزات حفاظت فردي در هنگام كار با سيستم هاي برودتي
اكسيژن مايع ( (LOX[14] و نيتروژن مايع (2N)[15] متداولترين سيستم هاي برودتي مصرفي مي‌باشند. هيدروژن مايع و هليوم نيز با شرايط محدودتري مورد مصرف قرار مي‌گيرد. لباسهاي محافظ كه در هنگام استعمال و حمل و نقل اين سيستم‌ها مورد مصرف قرار ميگيرند، شامل موارد زير ميشود:
- سپر صورت
- پوشش سر
- لباسها و پوشش هاي با آستين‌هاي بلند
- پيش بند
- كفشهاي مناسب با پاشنه‌ها و كفي‌هاي از جنس لاستيكهاي ويژه
- دستكش هاي مناسب شامل :
الف- دستكش هاي آهني با پوشش داخلي پنبه
ب – دستكش هاي چرم با پوشش داخلي پشم
ج – دستكش هاي آرآميد (كولار)
كليه موارد ذكر شده بايد تميز بوده و عاري از هرگونه روغن ، چربي و يا انواع مختلف سوختها باشند . نكته قابل توجه آنست كه كلاههاي ساخته شده از الياف با بافت فشرده كه كلاههاي بيس بال[16] ناميده مي‌شوند و قسمت پشت سر را تحت پوشش قرار نمي‌دهند، از سر محافظت كاملي بعمل نمي‌آورند .
افرادي كه در بخش عمليات تهيه سوخت و يا ساير عملياتهاي مربوطه فعاليت دارند، بايد همواره يك دست از لباسهاي حفاظت فردي زاپاس كه تميز بوده و بدور از هرگونه آلودگي مي باشد، در دسترس داشته باشند تا در مواقعي كه لباسهاي اوليه آنها آلوده به مواد خاصي شده است ، بتوانند از لباسهاي ذخيره خود استفاده كنند .
5-3- نگهداري و نظافت تجهيزات حفاظت فردي
تمامي تجهيزات حفاظت فردي بايد تميز بوده و به شيوه مناسب نگهداري گردند؛ مخصوصاً تميزكردن محافظهاي چشم و صورت بسيار حائز اهميت مي باشد ، در غير اينصورت آسيبهاي جدي به بينايي افراد وارد مي گردد.
PPE ها بايد در فواصل زماني منظم وارسي شده و تميز گردند؛ تعداد آنها نيز بايد بصورتي باشد كه هر فرد بتواند بطور جداگانه از آنها استفاده نمايد. با اين حال تميز كردن و ضد عفوني كامل آنها، در زماني كه قرار است اين تجهيزات به فرد ديگري واگذار گردند، ضروري مي باشد .
همچنين هنگامي كه PPE ها مورد مصرف قرار نمي گيرند، بايستي در مكاني خشك و در جعبه‌ها و كانتينرهاي مخصوص و تميز نگهداري شوند. در اين زمينه توجه و بكارگيري پيشنهادات ارائه شده توسط كارخانه توليد كننده آنها در زمينه برنامه نگهداري و تعمير ،بسيار حائز اهميت است .
مراقبت ساده از اين نوع تجهيزات را مي توان به كليه مصرف كنندگان آنها آموخت ، اما اموري همچون
ريزه كاريها و تعميرات پيچيده و اساسي را تنها بايد به پرسنل متخصص ويژه اين كار واگذار نمود.
براي جلوگيري از صرف وقت و از دست رفتن زمان مفيد كاري پيشنهاد مي شود همواره تعدادي مازاد بر تجهيزات فردي مورد نياز جهت جايگزيني موقت در اينگونه موارد ، تهيه و در محل كار نگهداري شود.
6-3- آموزش كاركنان
ارائه آموزش مناسب درباره روش استفاده و نگهداري از PPE به كارگراني كه مجبور به استفاده از اين تجهيزات هستند، بسيار مهم است كه اين كلاسهاي آموزشي بايد در مواقع نياز، بصورت دوره اي توسط اداره OHS براي كارگران و ناظران برگزار گردد.
اين دوره آموزشي بهتر است شامل مطالب زير باشد :
الف – زماني كه PPE بايد پوشيده شده و مورد استفاده قرار گيرد.
ب – دلايل لزوم استفاده از PPE در زمان نياز
ج- روش پوشيدن و درآوردن صحيح آنها
د- بكارگيري روش مناسب جهت وفق دادن بدن با آنها
هـ- محدوديتهاي استفاده از PPE و زمان مورد نياز جهت تعويض و تعمير آنها
و- نگهداري ، مراقبت و مصرف صحيح PPE و ميزان عمر مفيد آنها
لازم است پس از پايان دوره آموزشي ، از صحت يادگيري افراد اطمينان حاصل نمود كه در اين مورد ميتوان از آنها در مورد برنامه استفاده از تجهيزات حفاظت فردي و روش استفاده از آنها سئوالاتي را به عمل آورد كه در صورت عدم يادگيري افراد ، اين دوره هاي آموزشي بايد مجدداً تمديد گردد.
بدليل اينكه PPE ها ، آخرين حربه در برابر خطرات موجود در محيط كار مي باشند، استفاده از آنها در كليه زمانها و مكانهايي كه افراد در معرض اين خطرات قرار ميگيرند، حتي در مواقعي كه آن كار بيش از چندين دقيقه به طول نمي انجامد ، از ضرورت بسياري برخوردار است .
7-3- نگهداري و ثبت سوابق
نام افرادي كه در دوره هاي آموزشي شركت كرده اند، نوع آموزشي كه ديده اند و تاريخي كه اين كلاسها در آن برگزار شده است ، بايد به عنوان سوابق نگهداري گردد. مسئوليت اين امر بر عهده ناظران مي باشد كه آنها بايد اين سوابق را براي مدت دست كم چهار سال نگهداري كنند.
اداره ايمني و بهداشت ) OHS) نيز بايد فرمهاي مربوط به گواهي برآورد ارزيابي خطر در محيطهاي كاري را براي مدت دست كم سه سال نگهداري نمايد.
ضميمه 1- رهنمودهاي كلي جهت انتخاب تجهيزات حفاظت فردي مناسب
1- تشريح محافظهاي چشم و صورت و طرز استفاده از آنها
دسته‌هاي مختلف تجهيزات حفاظتي چشم و صورت شامل موارد زير ميشود:
الف- عينكهاي ايمني[17] : اين عينكها توسط فرمها و قابهاي ايمن و نشكن، لنزهاي پلاستيكي و شيشه‌اي شكل گرفته و با پوششهاي جانبي مناسب ساخته مي‌شوند تا از چشم در مقابل فشارهاي در حد ملايم ، ضربه‌هاي معمولي و تماس چشم با ذرات فلزات ، چوب و ... در فعاليتهاي مخاطره آميزي همانند نجاري ، صنايع چوب و ... محافظت بعمل آورند . همچنين استفاده از عينكهاي ايمني براي افرادي كه از لنزهاي اصلاح كننده ديد استفاده مي‌كنند، در بسياري از فعاليتها توصيه مي شود. (شكل صفحه )
ب – گوگلهاي[18] تك لنز[19] : اين عينكها بدنه انحنا پذير و تاشوي نرمي دارند كه براي محافظت كامل و كافي چشم از بسياري از خطرها طراحي شده اند كه در انواع مختلفي موجودند؛ ازجمله : عينكهاي با لنزهاي روشن و يا لنزهاي با ته رنگ ملايم ، عينكهاي حاوي فرمهاي سوراخ دار و يا بدون سوراخ و ... ؛ عينكهاي تك لنزي را مي توان به همراه عينكهاي طبي نيز استفاده نمود كه اين امر باعث محافظت از عينك طبي نيز ميشود. همچنين امكان استفاده از آنها به همراه لنزهاي اصلاح ديد نيز موجود است كه اين امر ،علاوه بر محافظت از چشم ، به ديد بهتر افراد نيز كمك مي كند.
ج- گوگلهاي كاربردي در جوشكاري و در بخش نجاري[20] : اين عينكها جهت تطبيق با لنزهاي دو تكه و يا تكي ، در دو شكل فرم نرم و فرم سخت ساخته مي شود . عينكهاي جوشكاري از چشم در مقابل جرقه‌ها، فيومهاي حاصل از جوشكاري پخش شده در فضا و اشعه‌هاي نوراني مضر محافظت مي‌كنند. لنزهاي اين نوع عينك ها در مقابل ضربه مقاومند و حاوي فيلترهاي با شيدهاي كم رنگ و ملايم مي باشند.(شكل صفحه 21)
عينكهاي كاربردي در بخش رنده نجاري نيز، از چشم در مقابل ذرات معلق موجود در فضا حاصل از رنده يا تيز كردن سطوح مختلف محافظت بعمل مي‌آورند. كاورهاي محافظ دوبله اين عينك ها در مقابل ضربه مقاوم بوده ، شدت ضربات را مي گيرند و هر يك از آنها حاوي قابها يا صفحات پوشاننده جداگانه‌اي مي باشند.
د- سپرهاي محافظ صورت[21] : اين پوشش‌ها ، به طور نرمال شامل يك گيره قابل تنظيم و يك سپر صورت شفاف و يا با ته رنگ ملايم از جنس فلزات تركيبي استات يا پلي كربنات و يا از يك صفحه مفتول شكل مي‌باشند. شيلرهاي صورت در سايز هاي متنوعي موجود مي باشند كه در مقابل گرما و فشار مقاوم بوده و داراي قدرت فيلتراسيون اشعه هاي نوري هستند. اين محافظهاي صورت در زماني مورد استفاده قرار مي گيرند كه تمام صورت نياز به محافظت داشته باشد.(شكل صفحه21)
همچنين جهت محافظت از چشم و ساير اجزاي صورت در مقابل ذرات معلق در فضا و جرقه هاي فلزات و نيز جلوگيري از پاشيده شدن مواد شيميايي يا بيولوژيكي به درون چشم كاربرد وسيعي دارند.
هـ- سپرهاي جوشكاري[22] : بدنه اين دسته از شيلرها از الياف شيشه اي و يا الياف ومكانيزه شده بوده و متشكل از قسمتهاي زير مي باشند:
- يك كلاهك قابل تنظيم بوسيله يك دگمه عايق
- يك كلاهك الحاقي و يك فيلتر
- يك صفحه يا قاب پوششي نگهدارنده
اين سپرها از چشمان و صورت كارگران در مقابل اشعه هاي مادون قرمز و پرتوهاي نوراني مضر، جرقه هاي ايجاد شده ، تراشه ها ، گدازه ها و ترشحات فلزي در حين عمليات جوشكاري[23] ، لحيم كاري سخت[24] ، لحيم كاري معمولي[25] ، جوشكاري مقاومتي[26] ، جوشكاري قوس الكتريكي محافظتي[27] يا بدون سيستم محافظتي [28] ، جوشكاري اكسي استيلن[29] و عمليات برش[30] محافظت بعمل مي آورند.(شكل صفحه 21)
بازرسي و نگهداري
نگهداري و مراقبت از لنزهاي كليه محافظهاي چشمي ضروري مي باشد. بازرسي و نظارت روزانه از محافظهاي چشم بوسيله صابون و آب گرم و يا به كمك محلولهاي تميز كننده و بهمراه دستمال تميزي صورت مي گيرد ، زيرا لنزهاي كثيف و آلوده اي كه بر روي آن ها خش هايي نيز پديدار گشته ، باعث كاهش ديد و ضعف بينايي مي گردند كه پس از مدتي نيز بايد با لنزهاي جديد و تميز جايگزين گردند.
در زماني كه اين تجهيزات مورد مصرف قرار نمي گيرند، بايد آنها را در محل مخصوص و مناسبي نگهداري نمود. همچنين تجهيزاتي كه قبلاً توسط افراد ديگري استفاده مي شده ، بايستي گند زدايي و ضد عفوني گردد. حتي در مواردي كه نوع خاصي از تجهيزات حفاظت فردي براي مدت زمان طولاني توسط يك فرد خاص استفاده مي شود، نيز بايد آنها را ضدعفوني نمود. روشهاي مورد قبول گوناگوني جهت گندزدايي و ضد عفوني اين تجهيزات موجود است كه موثرترين آنها به ترتيب زير مي‌باشد:
ابتدا اجزاي جدا شدني و مجزاي عينك ها و گوگل ها را جدا كرده و تمامي اين اجزاء را درمحلول آب و صابون قرار مي دهيم و آنها را با دقت آبكشي كرده و بخشهاي معيوب را با نوع جديد آنها جايگزين مي كنيم . سپس تمام قسمتهاي آنها را با دستمال تميزي خشك كرده و بعد آنها را به مدت ده دقيقه در محلول حاوي مواد ضد قارچ ، آنتي باكتري و برطرف كننده بوي بد ، غوطه ور مي سازيم . سپس آنها را از محلول خارج كرده و در هواي آزاد به كمك يك وسيله گرم كن خشك مي كنيم .
بعد از خارج كردن اجزاء از درون محلول ، نبايد آنها را آبكشي نمود، زيرا اين عمل باعث حذف اثر ضد باكتريايي محلول مي گردد. جهت گندزدايي مي توان از اسپري هاي ويژه اي كه صرفاً جهت اين امر طراحي شده‌اند استفاده نمود.
چند نكته :
الف- افرادي كه از عينكهاي طبي استفاده مي كنند ، جهت محافظت صورت و چشم خود بايد از سپرها و عينكهاي با شرايط زير استفاده كنند :
- عينكهاي طبي با لنزهاي محافظ جهت اصلاح ديد ومحافظت از چشم
- گوگل هايي كه بر روي عينكهاي طبي مورد مصرف قرارگرفته و در تنظيم ديد عينك طبي تغييري ايجاد نمي كنند.
- گوكل هايي كه حاوي لنزهاي طبي مي باشند.
ب - سپرهاي صورت به عنوان پوشش ثانويه اي در كنار عينكهاي ايمني مورد مصرف قرار مي گيرند كه اين موضوع در برخي از كاربردهاي صنعتي صنايع همچون عمليات آسياب و خرد كردن و ساير بخشهايي كه امكان پاشش اجسام گوناگون به چشم وجود دارد ، از اهميت بسياري برخوردار مي باشد.
جدول 1 ، نحوه انتخاب محافظهاي صورت و چشم را با توجه به نوع و شرايط كاري نشان مي‌دهد.
نحوه محافظت | برآورد ( ارزيابي ) خطر | منبع توليد خطر |
| عينكهاي با محافظ جانبي ، گوگل ها سپرهاي صورت – افرادي كه‌در معرض خطرات جدي ، قرار دارند بايد سپرهاي صورت را بر روي محافظهاي اوليه چشم استفاده كنند . | قطعات متلاشي شده ، اجسام ريز ، تراشه هاي بزرگ ،ذرات معلق ، شن ، خاك و كليه اجسام موجود در فضاي محل كار | آسياب‌كردن، رنده نجاري : ضربه – پرچ كردن – تراشكاري – مته زني – سنباده زني – در حين كار با ماشين آلات و ... |
| گوگلها ، پوشش ها وكاورهاي چشم –افرادي كه درمعرض خطرات جدي قرار دارند ، بايد سپر صورت را بر روي محافظهاي اوليه چشمي استفاده كنند . |  ترشحات اين مواد
| حمل و نقل : مواد شيميايي
و تماس با مواد شيميايي و به ويژه اسيدها |
| عينكهاي محافظتي ساخته شده با اهداف خاص |  بخارات كندانسه مايعات سوز آور
| |
| گوگل ها ، پوشش ها و كاورهاي چشم | گرد و غبارهاي آزاردهنده | سمباده زني: گرد و غبار
صنايع چوب - شرايط كاري همراه با توليد گرد و خاك |
| كلاه ايمني جوشكاري – سپرهاي جوشكاري – شيدهاي نوع 10-14 |  امواج نوراني مضر
| : نور وامواج نوراني مضر جوشكاري قوس الكتريكي |
| گوگل هاي جوشكاري يا سپرهاي صورت جوشكاري – شيدهاي نوع : جهت جوشكاري گار: نوع 8-4 جهت عمليات برش : نوع 6-3 جهت‌عمليات‌لحيم‌كاري‌سخت:نوع 4-3 |  امواج نوراني مضر
| جوشكاري گاز |
| عينكهاي ايمني يا محافظهاي صورت جوشكاري شيدهاي نوع : 3-5/1 |  امواج نوراني مضر
| برش ، لحيم كاري سخت و لحيم كاري نرم |
| عينكهاي ايمني با شيدهاي رنگي خاص و يا براي حاوي لنزهاي توليد شده جهت استفاده در اهداف خاص |  ضعف ديد
| شرايط كاري همراه با توليد تشعشع و تابش خيره كننده و زياد |
| جدول1- نحوه‌انتخاب محافظ صورت و چشم | | |
(Spectacles عينك ايمني با محافظ جانبي ( | گوگل هاي محافظ در مقابل ترشحات مواد شيميايي Splash Goggles) ) | |
| گوگل هاي جوشكاري | |
| عينكها و گوگل هاي جوشكاري گاز | |
| سپر محافظ صورت ( Face shield) | هلمت هاي جوشكاري ( Welding Helmet) | |
2- تشريح محافظهاي سرو طرز استفاده از آنها
بيشتر آسيبهاي وارده به سر در اثر سقوط اجسام و يا ضربه ناگهاني وارد شده در اثر برخورد با جسمي ثابت مي باشند. محافظهاي سر، بايد از نفوذ و يا وارد آمدن ضربات سخت به آن جلوگيري بعمل آورند. بدنه كلاهك محافظ سر بايد به اندازه كافي محكم و سخت بوده و قسمت هد بند و تسمه فلزي يا پلاستيكي مربوط به قسمت فرق سر[31] ، بدنه كلاهك را از جمجمه فرد مصرف كننده كلاه دور نگاه مي دارد تا به اين قسمت سر فشار وارد نيايد . همچنين كلاههاي حفاظتي مي‌توانند از سر در مقابل وارد آمدن شك الكتريكي به آن محافظت بعمل آورند .
اين كلاهها در انواع و كلاسه بندهاي مختلفي ساخته مي شوند كه شامل گروههاي زير مي گردند :
نوع اول : كلاههاي ايمني لبه دار ( شكل صفحه 34 )
نوع دوم : كلاههاي ايمني بدون لبه بهمراه يك قسمت برجسته نوك تيز در بخش مياني واقع شده برروي فرق سر
( شكل صفحه 34 )
تقسيم بندي كلاهها به كلاسهاي A وB و C از روي مصارف صنعتي صورت مي پذيرد :
كلاس A: كلاههاي مصرفي در سرويسهاي خدمات عمومي ، با ولتاژ برق مصرفي پايين ( تا حدود 2200ولت )
- براي محافظت سر از خطرات حاصل از ضربه هاي وارد شده در مشاغلي از قبيل كار در معادن،
ساختمان سازي ، كارهاي توليدي ، حفر تونل ، كشتي سازي ، چوب بري و .... ( شكل صفحه 34 )
كلاس:B كلاههاي مصرفي در مشاغلي كه با ولتاژهاي برق مصرفي بالايي ( تا حدود 20000 ولت ) سرو كار دارند ، مانند كارگران شاغل در بخشهاي الكتريكي ( شكل صفحه 34 )
كلاس C: كلاههاي مصرفي در سرويسهاي خاص كه اين كلاهها معمولاٌ از آلومينيوم ساخته شده و بنابراين هادي جريان الكتريسيته بوده و محافظتي در مقابل ولتاژهاي جريان برق بعمل نمي آورند . اين كلاهها در وزنهاي سبك طراحي شده ( جهت احساس راحتي بيشتر در هنگام كار ) و براي محافظت از سر در مقابل ضربه و فشارهاي وارده در مشاغلي از قبيل كارهاي خاص ساختماني و توليدي ، پالايشگاهها ، تصفيه خانه ها ، صنايع شيميايي و در كليه مكانهايي كه امكان وارد شدن ضربه به سر از طريق برخورد با اجسام ثابت وجود دارد، كار برد دارند.
كلاه Bump cap : اين كلاه بهمراه محافظ جمجمه بوده و جهت محافظت از سر در مقابل پارگي حاصل از برخورد با اجسام نوك تيز بكار مي رود . اما توجه به اين نكته بسيار حائز اهميت مي باشد كه از اين نوع كلاهها نمي توان بعنوان جايگزيني براي كلاههاي ايمني استفاده نمود، زيرا آنها نمي توانند از سر در مقابل ضربه حاصل از نيروهاي شديد و يا سوراخ شدگي حاصل از سقوط اجسام بر روي سر محافظت بعمل آورند . ( شكل صفحه 34 )
حداقل ملزومات كلاههاي ايمني
مواد مصرفي در كلاههاي ايمني بايد ضد آب بوده و تا حدودي نيز در مقابل آتش سوزي مقاوم باشند . هريك از اين كلاهها بايد شامل پوسته ( shell ) و قسمت ديگري به نام suspension باشند . تهويه هوا نيز توسط فضايي ما بين پوسته كلاه و هد بند ( Head band ) انجام مي شود .
هر كلاه بايستي حاوي دستورالعملي باشد كه نحوه استفاده و جاگذاري هد بند و ساسپنشن را تشريح نمايد . نوار چرمي دور كلاه كه قابليت تنظيم و جابجايي را نيز داراست ، بايد دست كم قسمت جلوي پيشاني را تحت پوشش قرار‌دهد .
قسمت پوسته كلاه نيز، بايستي ساختار يكپارچه و يك تكه اي داشته باشد تا از سر در مقابل ضربات وارد شده از طريق اجسام سقوط كننده ، محافظت كامل بعمل آورد . كليه قسمتهايي كه با پوست در تماس مي باشند بايد از موادي ساخته شوند كه براي پوست سر ايجاد حساسيت ننمايند. در هنگام استفاده از انواع گوناگون كلاههاي ايمني ، توجه به اين نكته ضروري مي باشد كه لايه دروني كليه كلاهها بايد حاوي برچسبي ( Label) باشد كه توسط كارخانه توليد كننده تهيه شده و نحوه و نوع استفاده از آنها را مشخص نمايد .
بازرسي
كلاههاي ايمني بايد قبل از استفاده مورد بازرسي قرار گيرد و درصورت مشاهده نقايص زير بايستي فوراٌ نسبت به سرويس و يا تعويض آنها اقدام شود :
1- سيستم ساسسپنشني كه در آن نشانهايي از شكاف ، ترك ، پارگي ، فرسايش و يا ساير علائم زوال موجود است و همچنين اگر اين سيستم فاصله حدوداٌ 3 سانتي متري بين پوسته كلاه و سر را حفظ نمي كند .
2- هرگونه ترك يا سوراخ در لبه يا پوسته كلاه ، يا نشانه هايي از تماس با گرماي مفرط ، مواد شيميايي خورنده ، مواد راديواكتيو و .....
پوسته هاي ساخته شده از پلاستيكهاي پليمري ، مستعد آسيب پذيري از طريق اشعه فرابنفش و تجزيه تدريجي مواد شيميايي مي باشند ؛ اين نوع تخريب در ابتدا از طريق كاهش جلاي ظاهري كلاه نمايان مي شود كه به آن سفيدك ( chalking) مي گويند . در مراحل بعدي تخريب ، سطح و پوسته كلاه پوسته پوسته مي شود .
3- انباشتگي هرگونه مواد رسانا در درون يا برروي پوسته كلاه كه غير قابل حذف مي باشد . توجه به اين نكته در مورد كار با جريان الكتريسيته بسيار حائز اهميت است .
نگهداري
در ارتباط با نگهداري و نظافت كلاههاي ايمني بايد از خدمات مشاوره اي كارخانه هاي توليدكننده آنها بهره گرفت زيرا ممكن است برخي از رنگها ، تينرها و مواد پاك كننده به پوسته كلاه آسيب رسانده و مقاومت آن را در مقابل ضربه و يا جريان الكتريسيته كاهش دهند .
روش متداول شستشوي پوسته كلاه ، استفاده از آب داغ ( در حدود c140 ) بهمراه يك ماده شوينده
( detergent) مناسب مي باشد . سپس آنها را ضدعفوني نموده و در آب داغ پاكيزه آبكشي نمود. بعد از آبكشي نيز باستي پوسته را به دقت مورد بازرسي قرار داد تا علائمي از آسيب ديدگي در آنها مشاهده نگردد.
كليه اجزاء كلاه شامل پوسته ( shell ) ، ساسپنشن (suspension) ، هد بند ( head band) ، نوار چرمي (sweatbands) و... بايد بصورت روزانه مورد بازرسي قرار گيرد تا در صورت مشاهده هرگونه محل تو رفتگي، ترك ، سوراخ شدگي يا هر نوع آسيب ديدگي ديگري كه ممكن است ضريب ايمني كلاه را كاهش دهد ، اقدامات لازم معمول گردد.
كلاههاي ايمني نبايستي در كنار پنجره و يا در مكانهايي كه در معرض نور مستقيم قرار دارند ، نگهداري و انبار شوند ؛ زيرا نور خورشيد و گرماي بيش از حد ، ضريب ايمني كلاه را كاهش مي‌دهد .
نحوه استفاده
هيچگونه جسم خارجي نبايد درون كلاه ايمني مابين پوسته و ساسپنشن جايگزين گردد، زيرا اين فضا جهت جلوگيري از انتقال ضربات وارده به كلاه به سر شخص مصرف كننده آن تعبيه شده است . كلاههاي ايمني بايد به دور از مكانها و شرايطي كه امكان وارد شدن خراش ،ساييدگي ، شكستگي و... به آنها وجود دارد ، نگهداري شده و از پرتاب عمدي آنها خودداري بعمل آيد.
كلاههاي ايمني بايد بدور از مكانها و شرايطي كه امكان وارد شدن خراش ، ساييدگي ، شكستگي و ... به آنها وجود دارد ،نگهداري شده و از پرتاب عمدي آنها خودداري بعمل آيد .
| كلاه ايمني لبه دار ( نوع اول ) | كلاه ايمني نوع دوم | كلاه ايمني سخت (كاربرد در معادن ) |
| كلاه كلاس A | كلاه كلاس B | نمايي از Suspension |
| كلاه Bump Cap | | كلاه سخت Hard Hat)) |
| كلاه سخت Hard Hat)) با قابليت استفاده به همراه سپرهاي جوشكاري | |
| | | |
3- تشريح محافظهاي دست و طرز استفاده از آنها
سطح پوست ، منبع پتانسيل بالقوه اي جهت تماس با مواد شيميايي سمي و خطرناك مي باشد و ممانعت از تماس اين مواد با پوست از اهميت بسزايي برخوردار است . كليه حوادث ناشي از تماس دست و بازوها با عوامل خطرناك شامل چهار دسته طبقه بندي شده زير مي شود :
الف - تماس با مواد شيميايي
ب - ساييدگي و خراش
ج - بريدگي
د- تماس با سطوح داغ
به همين دليل دستكش هاي متنوعي براي پيشگيري از خطرات ذكر شده طراحي شده اند . دستكشهاي مصرفي بايد پس از دوره هاي زماني مشخصي بسته به مدت زمان استفاده و نوع مواد تماسي ، تعويض و با دستكشهاي جديد ، جايگزين گردند . دستكشهاي آلوده به مواد سمي و‌ميكروبهاي عفوني بايد پس ازمصرف، جهت زدودن اين آلودگي‌ها ، با دقت كامل شستشو گردند .
همچنين در زمان حمل و نقل و جابجايي اجسام زبر ، اجسام با لبه هاي تيز ، مواد و اجسام خيلي سرد و يا خيلي داغ ، بايد از دستكش هاي مناسب استفاده نمود كه شامل دستكش هاي چرمي ، دستكش هاي جوشكاري ، دستكش هاي پشت آلومينيمي و ساير انواع دستكش هاي عايق و ايزوله مي شود .
در هنگام كار با ابزار مكانيكي و ماشين آلات گوناگون بايد توجه بسياري به محافظت از دست بعمل آيد . جهت جلوگيري از تماس دست با قسمتهاي برق دار ، خطرناك و متحرك ابزار برقي و ماشين آلات ، دستگاههاي فوق بايد حفاظ مناسبي داشته باشند .
جهت محافظت دست از آسيب ديدگي در اثر تماس با اجزاي متحرك ، رعايت نكات زير ضروري مي باشد :
الف – حصول اطمينان از اينكه حفاظها بر روي دستگاهها نصب شده و مورد استفاده قرار مي گيرند .
ب – در هنگام تعميرات دستگاهها و ماشين آلات ، برق آنها قطع شده و خاموش مي شوند .
ج – دستگاههاي فاقد حفاظ به عنوان دستگاههاي فاقد كارايي و اعتبار تلقي مي گردند .
د- در هنگام كار با قسمتهاي خاصي از ماشين آلات همانند مته ها ، آسيابها، ماشين هاي تراش ، بخش هاي تيز كن و ..... نبايستي از دستكش استفاده كرد .
مثالهاي زير نمونه هايي از متداولترين انواع دستكش هاي كاربردي در صنايع گوناگون مي باشند :
1- دستكش هاي يكبار مصرف ( Disposable Gloves) : اين دستكش ها معمولاٌ از پلاستيكهاي سبك ساخته شده و بعنوان محافظي در مقابل مواد شيميايي بكار مي روند .
2- دستكش هاي پارچه اي ( Fabric Gloves ) : عموماٌ از پنبه يا تركيبات ساير الياف ساخته شده و براي جلوگيري از سر خوردن اجسام ليز در حين عمليات حمل و نقل آنها بكار مي روند و نيز از آنها به عنوان محافظي در مقابل سرما يا گرماي در حد متوسط استفاده مي شود .
3- دستكش هاي چرم ( Leather Gloves) : اين دستكش ها بعنوان محافظي در مقابل صدمات ناشي از پاشش اخگرها و جرقه هاي فلزات و يا خراشهاي حاصل از سطوح زبر بكار مي روند . همچنين جهت كار با جريان الكتريسته از لايه عايقي در اين دستكش ها استفاده مي شود .
4- دستكشهاي متال مش ( Metal Mesh Gloves) : اين دستكش هاجهت محافظت دستها در برابر حوادث ناشي از بريدگي و خراش بكار مي روند . رايج ترين مصرف آنها در حين كار با ابزار آلات برشي و يا تجهيزات با لبه هاي تيز مي باشد .
5- دستكش هاي آلومينيومي (Aluminized Gloves ) : در طراحي اين دستكش ها از نوعي الياف آلومينيومي استفاده شده كه از دستها در مقابل گرماي بسيار بالا محافظت بعمل مي آورند مهمترين و رايج ترين كاربرد اين دستكش ها در حين كار با فلزات مذاب مي باشد .
6- دستكش هاي مقاوم در مقابل مواد شيميايي ( Chemical Resistance Gloves ) : اين دستكش ها ممكن است از‌جنس لاستيك[32] ، نئوپرون[33] ، پلي وينيل الكل [34]، وينيل [35]، نيتريل[36] و .... بوده كه جهت محافظت دست از انواع گوناگون مواد شيميايي ، چسبها ، حلالها ، روغنها و ... بكار مي روند . نكته قابل توجه آنست كه بسته به نوع مواد شيميايي مصرفي ، از دستكش هاي ساخته شده از جنس مقاومي در مقابل آن مواد خاص بايد استفاده نمود .
جدول 2 راهنمايي جهت انتخاب دستكش مناسب با توجه به نوع مواد مصرفي مي باشد . در هنگام انتخاب دستكش هاي مقاوم شيميايي ،بايد از مشاوره شركت توليدكننده آنها نيز بهره برد؛ بخصوص در مواقعي كه افراد مجبور به فرو بردن دستان خود در محلولهاي مواد شيميايي گوناگون مي باشند .