مدیریت ایمنی و بهداشت موثر، دانش چگونگی شناسایی و کنترل خطرات و به کار بردن اصول مدیریتی كلیدی در سازمان است، به گونه ای كه كاركنان به صورت ایمن و بی خطر كارشان را انجام دهند.

اصول كلیدی مدیریت ایمنی و بهداشت

-    تعهد مدیریت

-  شناسایی و كنترل خطرات

-    آموزش

-  بررسی حوادث        

-   وظیفه سرپرستان

-  ارزشیابی

-  مشاركت كاركنان

1-  تعهد مدیریت

ایمنی موثر از بالاترین شخص در یك سازمان شروع می شود. مدیران بایستی به قوانین و مقررات ایمنی متعهد شوند و به مسوولین ذیربط تاكید نمایند كه فعالیت ها را به صورت ایمن اجرا نمایند.

 مثال های ذیل تعهد مدیریت را نشان می دهند:

 شما به عنوان مدیر بایستی خط مشی مکتوبی داشته باشید كه به وضوح انتظارات شما را از مسوولین و كاركنان بیان نماید.

شما به عنوان مدیر مجوز كار كردن به افرادی كه در یك محیط ناایمن و غیربهداشتی كار كنند را نمی دهید.

 شما به عنوان مدیر با توجه به نیازهای شغلی و جهت رسیدن به انتظاراتتان وسایلی ایمن را در اختیار كاركنان قرار داده اید.

 شا به عنوان مدیر برنامه ای را فراهم كرده اید كه عملكرد ایمنی كاركنان را به صورت مستمر ارزیابی می كند.

 شما به عنوان مدیر فرد كاردانی را انتخاب كرده اید و به او این اجازه را داده اید كه بر اجرای قوانین و مقررات ایمنی شركت نظارت كند.

2-  آموزش

كاركنان بایستی آموزش هایی را فرا گیرند كه خط مشی ایمنی و بهداشت را پوشش دهد. این آموزش ها بایستی دربرگیرنده قوانین و دستورالعمل های ایمنی برای انجام واكنش صحیح در شرایط اضطراری باشند.

 همه كاركنان بایستی به خوبی بدانند:

چگونه كار خود را به صورت ایمن و بی خطر انجام دهند.

خطرات ایمنی و بهداشتی مرتبط با كارشان و نحوه كنترل آنها را بدانند.

چگونگی استفاده و نگهداری از ابزار، تجهیزات و ماشین آلات فراهم شده را بدانند  و

با قوانین ایمنی و بهداشت كه برای شغلشان لازم و ضامن سلامتی آنها می باشد آشنا هستند.

کلیه كاركنان باید قبل از اینكه به آنها كار جدیدی واگذار گردد درخصوص خطرات جدید آموزش های لازم را فرا گیرند.

فرد صلاحیت داری انتخاب شود كه وظیفه اش آموزش دادن به كاركنان بر اساس مهارتهایشان باشد

3-  وظیفه سرپرستان

سرپرست به نوعی مسوول ایمنی به شمار می رود چون علاوه بر نظارت مستقیم بر فعالیت كاركنان با خطراتی كه موجب بروز حادثه می شوند نیز آشنایی كامل دارد. سرپرست مفید كسی است كه می داند چگونه به كاركنان انگیزه دهد و وقتی نظم و انضباط كاری مطرح است آنها می دانند كه چگونه بایستی آنرا به كار گیرند.

31- مسوولیت های كلیدی سرپرستان

اطمینان حاصل نمودن از اینكه كاركنانبه درستی آموزش دیده اند و كار تعیین شده خود را به شیوه ایمن انجام می دهند.

جهت انجام ایمن فعالیت ها از كاركنان صلاحیت دار استفاده نمایند.

به صورت دوره ای عملكرد ایمنی هر كدام از كاركنان را مورد بازنگری قرار دهند.

4-  مشاركت كاركنان

تا زمانی كه كاركنان شما جهت ایمن نگه داشتن محیط كار تلاشی نداشته نباشند نمی توان ایمنی را به طور موثری مدیریت كرد. یكی از بهترین راهكارها برای اینكه آنها درگیر مباحث ایمنی شوند، برگزاری جلسات ایمنی و شركت نمایندگان كاركنان در این جلسات می باشد. پیشنهادات آنها می تواند در تعیین منابع لازم جهت بدست آوردن اهداف ایمنی، توسعه موضوعات آموزشی و شناسایی خطرات كمك نماید.

5  شناسایی و كنترل خطرات

5-1-  بازدید مقدماتی از محیط كار

بازدیدهای مقدماتی نوعی ارزیابی كلی از محیط كار، تجهیزات و امكانات است كه خطرات ایمنی یا بهداشتی را شناسایی می كند. یك بررسی كامل  از محیط كار به ما می گوید خطرات كجا هستند، چگونه هستند و چقدر می توانند شدید باشند.

5-2- بازرسی های ایمنی منظم را به كار ببرید.

بازدیدهای متوالی از محیط كار به ما می گویند آیا خطرات تحت كنترل هستند و همچنین در شناسایی خطرات جدید به ما كمك می كنند. برای اطمینان از تاثیر بازرسی محیط كار، یك دستورالعمل ایمنی تهیه و شخص صلاحیت داری را جهت پیگیری آن تعیین نمایید.

5-3- مشاهده خطرات

مشاهده خطر ممکن است توسط هریک از کارکنان صورت گیرد. مثال هایی از این نوع مشاهدات عبارتند از: انجام كار به صورت ناایمن، كار با ماشین آلات فاقد حفاظ و معیوب، كار در محیط خطرناك و ... الزامیست كلیه كاركنان خطرات را به كسی كه صلاحیت پیگیری و رفع خطر را دارد گزارش نمایند.

5-4- پیش بینی خطرات جدید

درصورت تغییر تجهیزات، وسایل یا فرآیند كاری، خطرات جدید را كه ناشی از تغییرات سیستم هستند شناسایی و نحوه كنترل آنها را تعیین كنید. اگر كاركنان شما در چند نقطه از شركت كار می كنند ممكن است شما برای هر نقطه به ارزیابی خطر جداگانه نیاز داشته باشید.

5-5- شناسایی خطرات مواد شیمیایی (استفاده از برگه اطلاعات ایمنی مواد )

اگر كاركنان شما از مواد شیمیایی خطرناك استفاده می نمایند نیاز به تهیه طرح اطلاع رسانی خطر می باشد كه در آن روش شناسایی مواد شیمیایی و خطرات این مواد توضیح داده شده باشد. كاركنان بایستی بدانند كه چگونه از برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی(MSDS) استفاده نمایند.  MSDSحاوی اطلاعاتی درباره اثرات بهداشتی مواد شمیایی، خصوصیات فیزیكی و شیمیایی و كمك های اولیه در شرایط اضطراری می باشد. بایستی لیستی از مواد شیمیایی مورد استفاده تهیه و برای هر كدام از آنها یك برگه  MSDS تهیه گردد.

5-6- بدانید چگونه و چه وقت از تجهیزات حفاظت فردی استفاده نمایید.

تجهیزات حفاظت فردی(PPE) راه دیگری برای كنترل خطرات می باشند، اما تنها یك مانع بین خطر و استفاده كننده می باشند. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی به عنوان آخرینعاملكاهندهشدت اثرات حادثه اهمیت خاصی دارد. انتخاب صحیح تجهیزات حفاظتی متناسب با نوع كار، استفاده درست از تجهیزات، مراقبت و نگهداری مناسب از جمله مواردی هستند كه باید در برنامه های حفاظتی و پیشگیرانه هر سازمان در نظر گرفته شوند.

5-7- نظافت محیط كار

به منظور پیشگیری از حوادث لازم است همواره راهروها، انبارها و كلیه محیط های كاری را تمیز نگه دارید. كابل های برق را دور از مكان هایی نگه دارید كه احتمال برخورد افراد با آنها وجود دارد و چیدمان وسایل را به صورت ایمن و بی خطر درنظر بگیرید.

5-8- طرح واكنش در شرایط اضطراری را تهیه و اجرا كنید.

طرح واكنش در شرایط اضطراری، تامین کننده سلامتی كاركنان، تجهیزات و محیط زیست است. لازم است دستورالعملی تهیه و در آن مراحل واكنش در شرایط اضطراری و وظایف افراد تشریح گردد. بایستی اطمینان حاصل گردد كه كلیه كاركنان توانایی درك این طرح را دارند و می توانند در صورت وقوع شرایط اضطراری به خوبی واكنش های مناسب را انجام دهند.

5-9- تجهیزات را مطابق با برنامه زمان بندی نگهداری كنید.

برنامه نگهداری پیشگیرانه (PM) باعث افزایش كارآیی تجهیزات، كاهش اتلاف وقت و پیشگیری از وقوع حوادث می شود. نتایج برنامه نگهداری نشان می دهد چه كاری چه موقع انجام شده، و تاریخ برنامه نگهداری بعدی كدامست.

ماشین آلات، ابزار و تجهیزات ناایمن و معیوب را از سرویس خارج و همیشه الزامات نگهداری كارخانه سازنده را دنبال كنید.

6-  بررسی حوادث

تقریبا همه حوادث قابل پیشگیری هستند و هر كدام از آنها علت مشخصی دارد (علل حوادث: نظارت ضعیف، آموزش ناكافی، نداشتن خط مشی ایمنی و...). اگر بتوانید علت وقوع حادثه را حذف نمایید، توانسته اید از وقوع حادثه دیگری جلوگیری كنید. دستورالعملی كه مشخص كند چه كسی حوادث را بررسی كند تهیه نمایید و اطمینان حاصل كنید بررسی حوادث به طور كامل و دقیق انجام شده است. درصورت وقوع حادثه اظهارات را از شاهدین و افرادی كه درگیر حادثه شده اند بگیرید، سپس گزارشی كه توضیح دهد چگونه می توان از وقوع مجدد آن پیشگیری نمود تهیه نمایید.

7-  ارزشیابی

حداقل سالی یكبار وضعیت ایمنی و بهداشت شركت خود را ارزشیابی كنید. در این ارزشیابی آمار حوادث، بیماری ها و شبه حوادث رخ داده را مد نظر قرار دهید. آیا گزارش بررسی حوادث علل را شناسایی و نحوه كنترل و حذف آنها را پیشنهاد می كند. با توجه به خطرات موجود در محیط كار دستورالعملهای ایمنی را تهیه نمایید كه در آنها راه های كنترل خطرات تعریف شده باشند.